श्रीक्षेत्र मोरगाव

श्रीक्षेत्र मोरगावची माहिती:

मोरया गोसावींचे वडील वामनभट्ट शाळिग्राम यांनी मोरगावला कठोर तपश्चर्या केली. म्हणून मयूरेश्वर स्वत: त्यांचा मुलगा बनला. तेच पुढे मोरया गोसावी या नावाने ओळखले जाऊ लागले. त्यांनी मोरगावची वारी सुरू केली. त्यांच्या भक्‍तीने प्रसन्न होऊन मोरया चिंचवडला मंगलमूर्ती बनून आले.

मोरगावला थोर गणेश भक्‍त गणेश योगीन्द्र यांनी चोवीस वर्षे मोरयाची सेवा केली. त्यांचा मोरगावात मठ आहे. त्यांनी गणेश संप्रदायाचा प्रचार व प्रसार चालू केला. गणेश संप्रदायाच्या वाङ्मयाचे संकलन, संपादन, प्रकाशन या सारखी अनेक कामे या मठाने केली.

गणपतीच्या पूजेसाठी राजाराम महाराजांनी मोरगाव इनाम दिले. तेव्हापासून ते चिंचवड ट्रस्टच्या व्यवस्थेत आले. इथे महाराष्ट्राच्या कानाकोपऱ्यातून भक्त दर्शनाला येतात. भाद्रपद-माघ महिन्यात चिंचवडच्या मंगलमूर्तीची पालखी इथे येते. दसऱ्याला मोठी मिरवणूक निघते. या वेळी दारूकाम प्रचंड होते.

’मनी इच्छीले मोरया देत आहे’ अशी याची ख्याती आहे. मोरगावला 'भूस्वानंद' म्हणूनही नावाजतात.

श्रीमयूरेश्वर मंदिराची माहिती:

श्रीगणेशाची प्रथम स्थापना झली ते हे मोरगाव क्षेत्र. श्रीमयूरेश्‍वरापुढे नंदिकेश्वर आहे. हे मोरगावच्या मंदिराचे वैशिष्ट्य आहे. मोरगाव येथे कऱ्हा नदी आहे. कऱ्हेमध्ये स्नान केले की द्वारयात्रेचे फळ मिळते. मंदिरात देवळाच्या जवळ गाभाऱ्याबाहेर श्रीनग्नभैरवाचे छोटे देऊळ आहे त्याचे प्रथम दर्शन घ्यावे व मग गणेशाचे दर्शन घ्यावे. मंदिरात मुख्य देवळाच्या बाजूने ओवऱ्या आहेत. यात मुद्‌गल पुराण या गणेश संप्रदायाच्या महान ग्रंथा प्रमाणे आवरण देवतांची मांडणी आहे. यात अष्टविनायक व इतर देवता आहेत. या आवरण देवतांची विशिष्ट क्रमाने पूजा करावी आणि दर्शन घ्यावे अशी परंपरा आहे. यास नित्य यात्रा म्हणतात.

मंदिरामध्ये नग्नभैरव, शमीविघ्नेश, मंदारगणेश, दुर्वादेवी, अष्टविनायक, द्वार देवता, भृशुंडीमहाराज, शूर, महाशूर, शुक्लचतुर्थी, कृष्णचतुर्थी, खंडोबा, रेणुकामाता, गवराईमाता, हनुमंत, साक्षविनायक, अन्नपूर्णाचिंतामणी, मोरया गोसावी, कल्पवृक्ष विनायक, नवग्रह, गणेश योगीन्द्र, विद्याहर मयुरादेवी, बल्लाळविनायक, श्रीगुरुदत्त, नागदेवता, मोद प्रमोद, नंदिकेश्वर, महामूषक या देवता आहेत.

मंदिरात प्रवेश केल्यावर पश्चिमेच्या बाजूला विघ्नहर गणपतीच्या ओवरी मध्ये बसून श्री मुदग्‌ल ऋषिंनी मुदग्‌ल पुराण हे महान पुराण लिहिले. मुख्य मंदिरात गर्भागार, मुख्यागार, तीन मंडप देवता आहेत. त्यांची पूजा करुन दर्शन घ्यावे.